Lý thuyết Ngữ văn 11: Nghĩa của câu giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nghĩa của câu và áp dụng một cách thành thạo trong bài viết. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu những điều cần nhớ về nghĩa của câu và làm các bài tập củng cố.
Hai thành phần nghĩa của câu
- Nghĩa sự việc: Đây là khái niệm và một số cách biểu hiện nghĩa sự việc trong câu.
- Nghĩa tình thái: Đây là những cảm nhận, đánh giá và thái độ của người nói đối với sự việc và người nghe.
Luyện tập củng cố bài Nghĩa của câu
Bài tập này giúp chúng ta làm quen với những từ ngữ thường xuất hiện trong câu, như chắc chắn, rõ ràng, hình như, có đến, chỉ là cùng, giả sử và nhiều hơn nữa. Chúng ta cần sắp xếp các từ này vào đúng vị trí để phù hợp với nghĩa của câu.
Bài 1: Sắp xếp các từ sau: sự thật là, chắc là, hẳn là, ắt là, quả thật, hình như, khoảng chừng, có đến (vài chục nghìn), chỉ…là cùng, toan, sẽ, để xem (như thế nào), giả sử, chắc chắn là, nhất định, chắc, rõ ràng là, phải theo sự nhìn nhận, đánh giá và thái độ của người nói đối với sự việc được đề cập đến trong câu.
Trả lời:
Sự thật là,
Quả thật,
Rõ ràng là,
Chắc chắn là,
Chắc là,
Hẳn là,
ắt là,
Hình như,
Chắc.
Khoảng chừng,
Có đến (vài chục ngàn),
Chỉ…là cùng.
Toan,
Sẽ,
Để xem (như thế nào),
Giả sử.
Nhất định,
Phải
Bài 2: Sắp xếp các ngữ liệu sau theo đúng nghĩa biểu hiện hành động, biểu hiện quá trình, biểu hiện trạng thái, tính chất, đặc điểm, biểu hiện tư thế, biểu hiện sự tồn tại, biểu hiện quan hệ.
- Gia-ve tiến vào giữa phòng và hét lên.
- Chẳng có ai ngoài bà xơ và ông thị trưởng
- Cầu thang khá cao
- Ngoài thềm rơi chiếc lá đa
- Giống như Đác-uyn đã tìm ra quy luật phát triển của thế giới hữu cơ, Mác đã tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người.
- Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
- Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
- Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo
- Giữa đường thất bảo ngồi trên một bà
Trả lời:
Biểu hiện hành động
Biểu hiện trạng thái, tính chất, đặc điểm
Biểu hiện trạng thái, tính chất, đặc điểm
Biểu hiện tư thế
Biểu hiện sự tồn tại
Biểu hiện quan hệ
Gia-ve tiến vào giữa phòng và hét lên.
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo
Cầu thang khá cao
Ngoài thềm rơi chiếc lá đa
Giống như Đác-uyn đã tìm ra quy luật phát triển của thế giới hữu cơ, Mác đã tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người.
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Giữa đường thất bảo ngồi trên một bà
Bài 3: Hãy chỉ ra sự khác biệt về nghĩa tình thái của các câu sau đây:
a. Trời mưa mất!
- Trời mưa chắc?
b. Xong rồi nhỉ!
- Xong rồi mà!
Trả lời:
Trong “Trời mưa mất!”, từ mất phỏng đoán về một nguy cơ hầu như chắc chắn xảy ra. Mất đánh giá hàm ý tiêu cực nên không thể đi với các trường hợp tích cực. Trong câu này, thái độ của người phát ngôn là không muốn, không mong đợi việc trời mưa.
Trong “Trời mưa chắc”?, từ chắc phỏng đoán về một sự việc mà người nói còn nửa tin nửa ngờ. Đây là một câu hỏi nhằm khẳng định vấn đề trời có mưa hay không?
Trong “Xong rồi nhỉ!”, từ nhỉ có sắc thái thân mật, hàm ý người nói hầu như tin chắc vào nhận định của mình và có ý chờ đợi một sự đồng tình của người nghe về nhận định ấy.
Trong “Xong rồi mà!”, từ mà khẳng định một sự việc để đáp lại một thái độ nghi ngại.
Bài 4: Chọn từ ngữ thích hợp nhất trong các từ ngữ: hình như, có thể, hẳn, lẽ nào, họa chăng, điền vào chỗ trống trong câu sau:
“Một kẻ biết kính mến khí phách, một kẻ biết tiếc, biết trọng người có tài,… không phải là kẻ xấu hay vô tình.”
Trả lời:
- Một kẻ biết kính mến khí phách, một kẻ biết tiếc, biết trọng người có tài,… không phải là kẻ xấu hay vô tình.
Các tài liệu liên quan:
- Soạn văn 11 bài: Nghĩa của câu
- Soạn bài Nghĩa của câu
- Soạn bài Nghĩa của câu siêu ngắn
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về nghĩa của câu và có thể áp dụng thành công vào viết văn. Để tăng cường kiến thức và đạt kết quả cao hơn, đừng quên tham khảo các tài liệu liên quan như Đề thi học kì 2 lớp 11, Soạn văn lớp 11 ngắn gọn, Soạn bài lớp 11, Học tốt Ngữ văn 11. Chúc bạn thành công!
