Sở Giáo dục và Đào tạo Hải Dương vừa tổ chức kì thi chọn học sinh giỏi lớp 12 cấp tỉnh năm học 2023-2024, và môn Ngữ văn là một trong số đó. Đề thi dự kiến gồm 2 câu nghị luận, một là nghị luận xã hội và hai là nghị luận văn học, trong đó có đề cập đến cụm từ “Thông điệp từ hoa hồng” trong truyện Mưa Nhã Nam của Nguyễn Huy Thiệp.
Gợi ý câu nghị luận xã hội từ thông điệp hoa hồng
Giới thiệu vấn đề:
Khoảnh khắc hiện tại cần được trân trọng. Cuộc sống có ý nghĩa khi ta cống hiến hết mình và làm đẹp cho nó.
Giải thích:
Hoa hồng là biểu tượng của cái đẹp. Trong những dòng thơ, hoa hồng tỏa sáng trong khoảnh khắc khi nở rộ và lan tỏa hương thơm, mang lại sắc đẹp cho cuộc sống. Từ ý nghĩa của hoa hồng, lời thơ còn ẩn chứa thông điệp sống của con người: ta cần biết trân trọng và sống hết mình với hiện tại. Chỉ khi ta cống hiến hết tâm hồn, trí tuệ và tài năng của mình thì ta mới thật sự tỏa sáng.
Qua lời thơ, tác giả đã khẳng định và ca ngợi cái hiện tại, khuyến khích mọi người sống khẳng định bản thân, cống hiến, tỏa sáng và làm đẹp cho cuộc đời.
Phân tích, lí giải:
Quá khứ đã qua, tương lai chưa tới, thời gian rất quý giá vì không thể quay lại. Vì vậy, chúng ta phải biết trân trọng và sống hết mình với hiện tại. Biết quý trọng cuộc sống hiện tại sẽ giúp chúng ta cố gắng và nỗ lực mỗi ngày để đạt được thành công và hạnh phúc thực sự. Mỗi người chỉ sống duy nhất một lần trong đời. Việc chọn lựa cách sống là do chính bản thân quyết định. Biết trân trọng cuộc sống hiện tại, sống cống hiến và làm đẹp cho cuộc đời là lối sống lành mạnh, tích cực và có ý nghĩa.
Sống hết mình và khẳng định giá trị bản thân là niềm hạnh phúc lớn lao của mỗi người và cũng truyền năng lượng tích cực cho mọi người xung quanh.
Con người có thể cống hiến và khẳng định bản thân trên nhiều phương diện: sức vóc, trí tuệ, năng lực, tâm hồn… (Học sinh cần lấy dẫn chứng minh họa).
Bàn luận, đánh giá:
Nếu không biết trân trọng cuộc sống hiện tại, không biết cống hiến để góp phần làm đẹp cuộc đời, thì cuộc sống đó sẽ vô nghĩa. Tiếp tục sống một cách thụ động, nhút nhát, không dám suy nghĩ và hành động sẽ khiến cuộc sống “tàn úa” ngay khi còn sống.
Sống cho hiện tại nhưng cũng cần biết tôn trọng quá khứ và hướng đến tương lai. Để mạnh mẽ, tự tin và khẳng định bản thân, ta cần tích lũy và học hỏi không ngừng để làm giàu trí tuệ và tâm hồn của mình.
Bài học:
Khẳng định triết lý trên là sâu sắc, đúng đắn và có ý nghĩa định hướng cho con người một phương châm sống tích cực.
Nghị luận văn học về thông điệp hoa hồng trong tác phẩm Mưa Nhã Nam
Giải thích:
Cái đẹp trong nghệ thuật là sự tạo ra bởi tài năng của nghệ sĩ. Cái đẹp trong tác phẩm văn học thường thể hiện ở nội dung tư tưởng cao cả và hình thức nghệ thuật độc đáo, hấp dẫn.
Cái đẹp trong nghệ thuật bắt nguồn từ cuộc sống, từ chính hiện thực đời sống. Quan trọng hơn cả là cái đẹp trong chính người nghệ sĩ, đó là về tâm hồn, tư tưởng và tài năng nghệ thuật của họ trong quá trình sáng tạo.
Ý kiến nhấn mạnh về cái đẹp của sáng tạo nghệ thuật trong mối liên hệ với hiện thực cuộc sống và vẻ đẹp tâm hồn, tư tưởng và tài năng của người nghệ sĩ trong tác phẩm nghệ thuật.
Lí giải vấn đề:
Cái đẹp bắt nguồn từ cuộc sống. Văn học phản ánh cuộc sống và con người theo quy luật của cái đẹp, để thỏa mãn nhu cầu thẩm mĩ của con người.
Thực tế cuộc sống là nguồn cảm hứng cho sự sáng tạo nghệ thuật, đặc biệt trong văn chương. Không có cuộc sống, không có sự sáng tạo nghệ thuật. Hiện thực cuộc sống là nguyên liệu để tạo ra cái đẹp trong nghệ thuật, là chủ đề vô tận để khai thác và phản ánh.
Hiện thực cuộc sống phản ánh trong tác phẩm nghệ thuật rất phong phú và đa dạng (thiên nhiên, đất nước, con người…)
Cái đẹp trong chính người nghệ sĩ:
Đẹp ở tâm – tâm hồn, tấm lòng, tư tưởng, thái độ của nghệ sĩ đối với cuộc sống và con người. Tác phẩm văn học thể hiện tư tưởng, tình cảm, ước mơ và khát vọng của nhà văn đối với cuộc sống. Qua tác phẩm văn học, ta có thể thấy được chân dung của người sáng tạo.
Văn học không phản ánh cuộc sống một cách lãnh đạm hay bàng quan. Mà nó trải qua những dằn vặt, trăn trở, tình cảm mãnh liệt và khát vọng thiết tha… về chân lí, cái thiện, cái đẹp… của nghệ sĩ.
Đẹp ở tài năng là cái đẹp trong cuộc sống được nhà văn cảm nhận và khám phá ở chiều sâu tư tưởng, tình cảm và được khắc họa qua tài năng nghệ thuật của người nghệ sĩ. Điều này tạo nên sự hài hòa giữa nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật, đem lại những giá trị thẩm mĩ cao đẹp. (Học sinh cần lấy dẫn chứng để chứng minh).
Đánh giá:
Tiêu chí để đánh giá một tác phẩm văn học chân chính là phải dựa trên hiện thực cuộc sống và thể hiện vẻ đẹp tâm hồn, tư tưởng và tài năng sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ.
Nhà văn phải phản ánh chân thật cái đẹp, phải thể hiện tình cảm nhân văn hướng đến con người, không ngừng phát triển tài năng nghệ thuật để tác phẩm mang lại giá trị: chân, thiện và mĩ.
Đối với độc giả, ý kiến trên mang đến cái nhìn đúng đắn, toàn diện và mang tính định hướng về cái đẹp.
