Lời giải của Tự Học 365
1. Giới thiệu chung:
- Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ trẻ nổi tiếng trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Thơ của ông phản ánh tâm tư của người trí thức với sự hào hùng và tư duy sâu sắc.
- Tác phẩm “Mặt đường khát vọng” được sáng tác vào năm 1971 tại chiến khu Trị- Thiên, và được xuất bản lần đầu vào năm 1974. Bài thơ nói về sự tỉnh thức của tuổi trẻ đô thị miền Nam, khao khát vận mệnh của đất nước và ý thức chiến đấu giải phóng dân tộc.
- Đoạn trích này thuộc chương V – “Đất nước”, mở ra một góc nhìn mới về đất nước từ khía cạnh địa lý và lịch sử.
2. Phân tích, chứng minh:
- Tác giả cảm nhận đất nước qua những địa danh, thắng cảnh:
- Đoạn thơ đặc trưng với sự hiện diện của những địa danh quen thuộc như Núi Vọng Phu, hòn Trống Mái, núi Bút, non Nghiên,… Tạo nên một bức tranh sống động về thiên nhiên đất nước. Đồng thời, nó gợi lên vẻ đẹp tâm hồn của người Việt Nam trong dáng hình sông núi.
- Đoạn thơ có cấu trúc lạ: mỗi câu thơ có độ dài khác nhau, nhưng lại được liên kết bằng các động từ như “góp”, “góp cho”, “góp nên”, “góp tên”, “góp mình”… Đằng sau những danh lam thắng cảnh là những cuộc đời đã góp phần âm thầm và lặng lẽ. Đất nước được xây dựng và trang hoàng bởi con người. Tất cả đều là sự hiện hữu của tâm hồn, ước mơ và phong cách sống của ông cha ta.
- Đất Nước được cảm nhận ở phương diện lịch sử:
- Tác giả nhắc nhớ về nguồn gốc “đất Tổ Hùng Vương” và các anh hùng trong quá khứ đã chiến đấu để bảo vệ lãnh thổ. Như “gót ngựa của Thánh Gióng” và những nhân vật lịch sử như “Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm”. Việc liệt kê này tạo ra giọng thơ nhịp nhàng và thể hiện tự hào.
- Hai câu cuối là sự tóm tắt đầy tự hào: “Ôi Đất Nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy/Những cuộc đời đã hóa núi sông ta…” Đó là những cuộc đời “giản dị, bình tâm” nhưng rất anh hùng, đã hi sinh những giọt máu của mình để bảo vệ đất nước.
- Nghệ thuật:
- Sử dụng phép liệt kê và từ “những” để tạo tính cụ thể trong đoạn thơ. Kết cấu của nó làm cho đoạn thơ trở nên có tính tổng quát cao.
- Đoạn thơ mang sắc thái dân gian bởi việc sử dụng nhiều câu chuyện truyền thuyết, thể hiện sự hiểu biết phong phú và sâu sắc về lịch sử và văn hóa dân tộc.
- Câu thơ có độ dài ngắn linh hoạt, nhịp nhàng, giọng thơ tràn đầy cảm xúc và tự hào.
3. Tổng kết:
- Đoạn thơ này là khám phá mới về lịch sử và địa lý của đất nước, mang trong mình ý nghĩa “Đất Nước của Nhân Dân”.
- Bài thơ nhấn mạnh trách nhiệm của tuổi trẻ ngày nay trong việc bảo vệ và phát triển đất nước.
