Bạn đã bao giờ ngạc nhiên trước những dấu chấm lửng xuất hiện trong các đoạn văn mà bạn đọc chưa? Dấu chấm lửng là một trong những loại dấu câu phổ biến trong văn viết. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về công dụng của dấu chấm lửng và cách sử dụng chúng một cách hiệu quả. Hãy cùng khám phá nhé!
Contents
Công dụng của dấu chấm lửng
Dấu chấm lửng không chỉ đơn giản là một dấu câu, nó còn có các công dụng khác nhau:
- Biểu đạt ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết khi kết hợp với dấu chấm phẩy đứng trước nó.
- Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở dang ngập ngừng, ngắt quãng.
- Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm.
- Biểu thị lời trích dẫn bị lược bớt.
- Mô phỏng âm thanh kéo dài, ngắt quãng.
Công dụng của dấu chấm lửng trong câu văn
Hãy xem qua các ví dụ sau để hiểu rõ hơn về công dụng của dấu chấm lửng trong câu văn:
Nêu công dụng của dấu chấm lửng
a. Gấu đến gần dí mõm vào tai người này ngửi, ngửi mãi… (Hai người bạn đồng hành và con gấu – Ê-dốp).
Dấu chấm lửng thể hiện còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết.
b. Tối, cái Bảng giải chiếu manh giữa sân. Cả nhà ngồi ăn cơm trong hương lúa đầu mùa từ đồng Chõ thoảng về; trong tiếng sáo diều vao vút của chú Chàng; trong dàn nhạc ve; trong tiếng chó thủng thẳng sửa giăng… (Tuổi thơ im lặng – Duy Khán)
Dấu chấm lửng biểu hiện còn nhiều sự vật, âm thanh khác tương tự trước dấu chấm lửng chưa được liệt kê hết.
c. Bác tai gật đầu lia lịa:
- Phải, phải… Bác sẽ đi với các cháu! (Chân, tay, tai, mắt, miệng)
Dấu chấm lửng thể hiện sự ngập ngừng, ngắt quãng trong lời nói của nhân vật.
d. Những con chim mẹ bay chao chát theo anh Thả về tận nhà, gào thét mãi… (Tuổi thơ im lặng – Duy Khán)
Dấu chấm lửng thể hiện còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết.
đ. Ò…ó…o…
Phải thuyền quan trạng rước cô tôi về. (Sọ Dừa)
Dấu chấm lửng biểu thị âm thanh kéo dài, ngắt quãng.
e. Tôi quắc mắt:
- Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa?
- Thưa anh, thế thì… hừ hừ… em xin sợ. Mời anh cứ đùa một mình thôi. (Dế mèn phiêu lưu kí – Tô Hoài).
Dấu chấm lửng thể hiện sự ngập ngừng, ngắt quãng trong lời nói của nhân vật.
Công dụng của dấu chấm lửng trong đoạn thơ
a. – Xin bệ hạ hãy nguôi cơn giận
Xét lại cho tường tận kẻo mà…
(Chó soi và chiên con – La Phông-ten)
Dấu chấm lửng thể hiện lời nói bỏ dở, ngập ngừng của chiên con khi bị sói bắt nạt.
b. – Chính mày khuấy nước, ai quên đâu là
Mày còn nói xấu ta năm ngoái…
(Chó soi và chiên con – La Phông-ten)
Dấu chấm lửng thể hiện lời nói bỏ dở giữa chừng của sói.
Tương đồng và khác biệt giữa các cách diễn đạt
Cùng xem qua các ví dụ sau để tìm hiểu điểm tương đồng và khác biệt giữa các cách diễn đạt cùng một ý:
a1. Ế́ch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung và nó thì oai như một vị chúa tể.
a2. Ế́ch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung và nó thì oai như… một vị chúa tể
(Nhắm mắt vừa mở cửa sổ – Nguyễn Ngọc Thuần)
b1. Nhưng bầu trời vẫn là bầu trời.
b2. Nhưng bầu trời vẫn là… bầu trời.
(Ếch ngồi đáy giếng)
- Điểm tương đồng trong hai cách diễn đạt là cùng nói về một nội dung, kể về một sự kiện.
- Điểm khác biệt: cách diễn đạt ở a2 và b2 có xuất hiện thêm dấu chấm lửng so với cách diễn đạt ở a1 và b1.
- Tôi thích cách diễn đạt ở a2 và b2 vì sự xuất hiện của dấu chấm lửng tạo ra nhịp điệu cho câu văn, gây sự tò mò, hứng thú khiến cho nội dung sau dấu chấm lửng giàu ý nghĩa và cảm xúc hơn.
Công dụng của dấu chấm lửng trong đoạn văn
Cùng xem qua các ví dụ sau để hiểu rõ hơn về công dụng của dấu chấm lửng trong đoạn văn:
a. Cùng họ với diều hâu là quạ: quạ đen, quạ khoang. Lia lia láu láu như quạ dòm chuồng lợn. Không bắt được gà con, không ăn trộm được trứng, nó vào chuồng lợn […]. Qụa vừa bay lên, chèo bẻo vây tứ phía, đánh. Có con quạ chết đến rũ xương…
(Tuổi thơ im lặng – Duy Khán)
b. Mùa đông, tôi không ra đường chơi được thì ở nhà đọc truyện Tàu cho cả nhà trong […], nhà ngoài […] nghe; hết một cuốn thì cầm hai xu chạy vù lại hiệu Cát Thành đầu phố hàng Gai đổi cuốn khác.
(Hồi kí Nguyễn Hiến Lê – Nguyễn Hiến Lê)
Dấu chấm lửng đầu tiên trong câu (a) biểu thị cho lời trích dẫn bị lược bớt. Dấu chấm lửng thứ hai thể hiện chỗ lời nói bị bỏ dở.
Cả hai dấu chấm lửng trong câu (b) đều dùng để biểu thị lời trích dẫn bị lược bớt.
Sự giống và khác biệt với cách sử dụng dấu chấm lửng trong ví dụ trước
Hãy so sánh cách sử dụng dấu chấm lửng trong các đoạn trích dưới đây với cách sử dụng trong ví dụ trước:
a. Thế là tôi lại lặp trò chơi cho đến khi chú phải thốt lên:
- Thật không thể tin nổi, cháu có con mắt thần.
[…] Thằng Tý hay đem cho bố tôi những trái ổi. Nó trèo cây giỏi lắm, nhà nó có một vườn ổi. Những trái ổi to được nó lựa để dành cho bố đề có bịch ni-lông bọc lại đàng hoàng. Những trái ổi như thế bao giờ cũng vừa to vừa mềm, cắn vào rất đã. Bố tôi ít khi nào ăn ổi, nhưng vì nó, bố ăn.
(Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ – Nguyễn Ngọc Thuần)
b. Con gà mái cứ vào tầm này là nó đẻ xong, Nó bay khỏi ổ, chạy xuống đất tác ầm lên, cả xóm nghe tiếng: “Vừa đau vừa rát”. Con gà sống đứng ngơ ngác một lúc, rồi mổ mồi dỗ gà mái. Nó vừa mổ mồi nó vừa “cực… cực” ra vẻ thương gà mái. Hai con vịt bầu thì phớt lờ, vừa đủng đỉnh mang cái thân nặng nề, vừa toáng lên: “mặc… mặc”, rồi chúng nhảy xuống vũng bùn bên vại nước, vầy đục ngầu lên, không thấy mồi, chúng húc tung cả bãi húng dũi.
[…] Anh em chúng tôi rủ nhau đi tắm ở suối sau nhà. Qua mấy vườn sắn xanh biếc là đến gần suối. Tiếng nước chảy ào ào.
(Tuổi thơ im lặng – Duy Khán).
- Giống nhau: Dấu chấm lửng ở cả hai bài đều để biểu thị lời trích dẫn bị lược bớt.
- Khác nhau:
- Ở ví dụ trước: Dấu chấm lửng nằm ở đầu câu hoặc cuối câu. Lời trích dẫn bị lược bớt chỉ là một từ hoặc một câu văn.
- Ở ví dụ này: Dấu chấm lửng nằm ở giữa câu (giữa hai từ). Lời trích dẫn bị lược bớt là một đoạn văn. Dấu chấm lửng được tách thành hẳn một dòng riêng.
Chúng ta đã tìm hiểu về dấu chấm lửng và công dụng của nó trong ngôn ngữ. Hi vọng bạn đã có cái nhìn rõ ràng hơn về cách sử dụng dấu chấm lửng trong văn viết. Hãy thử áp dụng kiến thức này vào công việc của bạn và cùng nhau tạo ra những đoạn văn thú vị hơn nữa!
