Văn học trong nửa đầu thế kỷ XX đã sinh ra những tác giả và tác phẩm vĩ đại. Trong số đó, văn học hiện thực phê phán giai đoạn 1930-1945 đã tạo ra những tác phẩm ấn tượng không thể quên. Dòng văn này lan tỏa sự ám ảnh về cuộc sống của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám.
Các tác phẩm như Lão Hạc, Chí Phèo của Nam Cao và Tắt Đèn của Ngô Tất Tố như những cửa sổ mở ra cuộc sống chật chội khổ đau mà người nông dân phải chịu đựng. Những nhân vật như chị Dậu, lão Hạc, Chí Phèo, và các nhân vật khác đã hiện hình và không hề ra đi. Họ đến và ở lại mãi trong lòng chúng ta, với những cuộc sống đầy xót xa, cay đắng.
Đọc những tác phẩm này, chúng ta bị cuốn hút vào không khí nặng nề mà người nông dân Việt Nam trước Cách mạng phải trải qua. Giữa một cuộc sống khắc nghiệt, có những con người, những số phận đang tuyệt vọng, cố chấp với hy vọng thoát khỏi sự cùng cực.
Lão Hạc và Tắt Đèn đưa chúng ta trở về với nông thôn. Nhưng không giống với suy nghĩ rằng nông thôn Việt Nam từ xưa đến nay luôn yên bình, trên trang văn của Ngô Tất Tố và Nam Cao, nông thôn trở thành một “chiến trường” dữ dội. Người nông dân, muốn hay không, đã biến thành những “chiến binh số phận” trong cuộc sống khó khăn.
Dù chỉ với một số trang sách, hai tác giả đã cho chúng ta thấy hình ảnh đầy đủ về người nông dân Việt Nam trước Cách mạng. Cuộc sống của họ đầy cực khổ, đau buồn, khiến họ thậm chí có thể nghĩ rằng cái chết còn dễ chịu hơn.
Chúng ta hãy sống cùng cuộc đời của Lão Hạc, một nông dân nghèo. Lão đã trải qua biết bao điều bất hạnh, từ ngón tay lên đến con tim. Lão sống trong cô đơn, trong những ngày lẻ bóng, chỉ có “cậu Vàng” làm bạn. Lão yêu thương cậu chó này, nhưng do hoàn cảnh khó khăn, lão buộc phải bán nó đi. Đó là một quyết định khó khăn và đau đớn, nhưng lão không thể chống lại sự đói kém và đành chấp nhận “chết mòn” rồi “chết hẳn” trong đau đớn, xót xa.
Chị Dậu trong “Tắt Đèn” là một hình tượng phụ nữ nông dân tiêu biểu. Chị sống trong đau khổ, muộn phiền, không đủ ăn mặc, nhưng vẫn yêu thương chồng và con. Chị đã sẵn sàng hy sinh tất cả để bảo vệ gia đình, để bảo toàn danh dự và nhân cách của mình.
Cũng giống như Lão Hạc và chị Dậu, Chí Phèo cũng không được sống như một con người. Anh sống trong sự khốn khổ và cảm thấy sợ hãi. Anh trở thành biểu tượng của những người nông dân bị khổ nạn nhất. Cuộc sống của anh chỉ có hai chữ “bất hạnh” và một số không trọn vẹn.
Nhưng dù có khổ cực đến đâu, tình yêu và lòng nhân ái vẫn tồn tại trong những con người này. Những tác phẩm này đã để lại sự ánh sáng trong cuộc sống chật chội của người nông dân. Mặc dù cuộc sống có bất công, nhưng chúng ta vẫn tin rằng cuộc sống và con người vẫn đẹp.
Các nhân vật trong những tác phẩm này đã truyền cảm hứng và giữ trọn nhân cách cao quý, phẩm chất trong sáng của người nông dân Việt Nam. Họ cho chúng ta thấy rằng, dù cuộc sống có khắc nghiệt đến thế nào, lòng yêu thương và sức sống trong con người vẫn tồn tại.
Chúng ta không thể quên được những ánh mắt của chị Dậu, bát cháo hành của Thị Nở, và nụ hôn đẫm nước mắt của con Tí với em nó. Những hình ảnh này đã khắc sâu trong trái tim chúng ta.
Bất kể như thế nào, cuộc sống của người nông dân trước cách mạng tháng Tám đã thúc đẩy chúng ta tin yêu cuộc sống mới và có lòng biết ơn với cha ông thuở xưa.
