Có một người từng nói rằng: “Một truyện ngắn hay vừa là chứng tích của một thời, vừa là hiện thân cho chân lí giản dị của mọi thời.” Chúng ta có thể hiểu ý kiến này như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu qua truyện ngắn “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng.
1. Giải thích:
- Nhận định đầu tiên là về một truyện ngắn hay:
- Nó phải là chứng tích của một thời: phản ánh chân thực hiện thực thời đại, bức thiết của cuộc sống và con người đương thời.
- Nó phải là hiện thân của một chân lí giản dị của mọi thời: đề cập đến những chân lí giản dị, vấn đề bình dị nhưng đúng đắn, phổ quát, lâu dài của nhân sinh.
- Một truyện ngắn hay phải là tác phẩm hài hòa hai giá trị: vừa ghi dấu những vấn đề lớn của thời đại, vừa chạm đến những chân lí phổ quát muôn đời.
2. Bàn luận:
Đây là một nhận định sâu sắc và đúng đắn đối với một tác phẩm có giá trị và sức sống lâu dài. Trong văn học nói chung và truyện ngắn nói riêng, chúng ta thấy phản ánh chân thực cuộc sống, những vấn đề nhân sinh phong phú, phức tạp. Đặc trưng của truyện ngắn là sự tập trung vào một tình huống đặc biệt, với một số lượng nhân vật, tình tiết giới hạn, nhưng lại mang đậm thông điệp tư tưởng, tình cảm của tác giả.
Truyện ngắn hay phải là những tác phẩm kết hợp hai giá trị. Nó phản ánh được bức tranh sâu rộng về hiện thực thời đại, đặt ra được những vấn đề quan trọng, cốt lõi của thời đại. Đồng thời, tác phẩm còn chạm đến những chân lí giản dị, bình thường, phổ quát, muôn đời. Khi tác phẩm chạm đến được chiều sâu của hiện thực và đề ra những vấn đề tuy giản dị nhưng đúng đắn, tác phẩm thực sự có giá trị và sức sống lâu dài.
Giá trị và sức sống của tác phẩm chỉ có thể đạt được khi nó có chất lượng nghệ thuật cao. Dung lượng ngắn, tình huống độc đáo, nhân vật không nhiều, chi tiết cô đúc… nhưng có độ dồn nén, hàm súc, khả năng khái quát, điển hình.
3. Chứng minh qua tác phẩm “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng.
Nguyễn Quang Sáng là một nhà văn quân đội, ông đã góp phần vào cuộc kháng chiến ở miền Nam. Với phong cách viết đơn giản, mộc mạc nhưng sâu sắc, ông đã tạo nên những câu chuyện đời thường ý nghĩa. “Chiếc lược ngà”, viết năm 1966 tại chiến trường Nam Bộ, là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của ông. Truyện này ca ngợi tình cha con và xây dựng tình huống bất ngờ.
Câu chuyện kể về một tình huống gặp mặt giữa bé Thu và ông Sáu, cha của bé. Bé Thu từ chối nhận cha vì vết thẹo trên mặt ông không giống như bức ảnh chung của hai người. Trong ba ngày ở nhà, ông Sáu cố gắng gần gũi bé Thu nhưng không thành công. Đến khi bé Thu nhận ra cha mình, ông Sáu đã phải ra đi. Trước khi ra đi, ông hứa sẽ mang về tặng bé một chiếc lược ngà. Trong quá trình chiến đấu trong rừng, ông đã làm chiếc lược đó cho con gái. Nhưng ông hi sinh trước khi kịp trao cái lược đó cho bé Thu. Tình cảm giàu mãnh liệt và sự hy sinh của ông Sáu làm cho câu chuyện đậm chất tình phụ tử.
Truyện “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng phản ánh chân thực và cảm động cuộc sống con người trong thời chiến tranh. Bé Thu là nhân vật trọng tâm của câu chuyện, được tác giả khắc họa tinh tế và nhạy bén. Bé Thu gây ấn tượng với người đọc với tính cách gan góc, mạnh mẽ nhưng cũng đầy tình cảm. Mãi mãi trong tâm trí bé Thu chỉ có hình ảnh của một người cha “chụp chung trong bức ảnh với má”. Mặc dù bé Thu bướng bỉnh và khó chịu, nhưng tình cảm của bé dành cho cha là không thể phủ nhận.
Cuối cùng, khi bé Thu nhận ra cha mình, tình cảm gia đình trỗi dậy. Sự hi sinh của ông Sáu làm cho câu chuyện trở nên cảm động và đẹp đẽ. Chiếc lược ngà xuất hiện như một kết cấu vòng tròn cho câu chuyện, đồng thời là biểu tượng cho tình phụ tử giản dị và vĩnh cửu.
“Chiếc lược ngà” là một câu chuyện đáng mở rộng và bàn bạc. Nó mang đến cho chúng ta những xúc cảm khác nhau, từ dồn nén, thương xót đến “mừng mừng tủi tủi” cho tình yêu và hy sinh của cha con. Truyện này khắc họa tình cha con sâu đậm và đẹp đẽ, và cũng là một lời tố cáo chiến tranh và những đau thương mà nó gây ra.
