Contents
PHẦN I: KIẾN THỨC LÝ THUYẾT
1. Nhận diện kiểu bài nghị luận xã hội
Nghị luận: Nghị là xem xét, trao đổi; luận là bàn bạc, đánh giá. Nghị luận là sử dụng lý lẽ, dẫn chứng và cách thức lập luận để phân tích, bàn luận, đánh giá về một hoặc một số vấn đề cụ thể.
Xã hội: Các vấn đề của đời sống con người như triết học, lịch sử, kinh tế, đạo đức, văn học nghệ thuật, lối sống, cách ứng xử…
Nghị luận xã hội là những bài văn nghị luận bàn về các vấn đề xã hội nhằm thể hiện suy nghĩ, quan điểm, tiếng nói chủ quan của người viết về vấn đề đặt ra, góp phần tạo những tác động tích cực tới con người, bồi đắp những giá trị nhân văn và thúc đẩy sự tiến bộ chung của xã hội.
2. Những yêu cầu và kinh nghiệm cần có để viết được bài văn nghị luận xã hội đúng, hay và giàu chất văn
a) Đảm bảo kiến thức mang màu sắc chính trị – xã hội: Viết bài nghị luận xã hội đòi hỏi người viết phải vận dụng kiến thức về chính trị, pháp luật; kiến thức về lịch sử, văn hoá, đạo đức, tâm lý xã hội…; và cập nhật tin tức thời sự.
b) Đảm bảo mục đích, tư tưởng đúng đắn: Bài viết cần xuất phát từ một lập trường tư tưởng đúng đắn, vì sự tiến bộ chung của xã hội, để bàn bạc, phân tích, khen chê, đề xuất ý kiến. Đồng thời, người viết cần thể hiện được quan điểm, thái độ, tình cảm của mình và tạo dựng một tâm thế chân thành và tình cảm sâu sắc.
c) Đảm bảo kĩ năng nghị luận: Tập trung vào luận điểm, lập luận chặt chẽ và dẫn chứng xác đáng, tiêu biểu. Bài viết cần sử dụng ngôn ngữ phong phú, linh hoạt và có hình ảnh để tăng cường chất văn.
PHẦN II: BÀI TẬP VẬN DỤNG
Đề 1:
Suy nghĩ của em về câu chuyện: “Nước Đức trở thành một đống hoang tàn sau Thế chiến thứ hai. Khi ấy, có hai người Mĩ đến hỏi chuyện một người dân Đức vẫn đang sống dưới hầm trú đạn. Sau khi đi khỏi, hai người đã có cuộc trò chuyện với nhau trên đường. Một người hỏi: – Anh nghĩ người Đức có thể tái thiết đất nước hay không? Người kia trả lời: – Họ hoàn toàn có thể. – Sao anh có thể khẳng định như thế? Thay vì câu trả lời, bạn anh hỏi ngược lại: – Anh có nhìn thấy họ đặt thứ gì trên bàn dưới tầng hầm u tối đó không? – Một bình hoa. Phải, trong hoàn cảnh khốn khó mà vẫn không quên hoa tươi, tôi tin chắc họ có thể xây dựng lại đất nước từ đống hoang tàn. Còn giữ lấy một bông hoa trong ngục tối tức là còn nuôi dưỡng chút niềm tin vào cuộc sống tươi đẹp. Ngỡ là hão huyền nhưng trong lúc khó khăn nguy cấp nhất, đó chính là động lực để thúc đẩy con người vượt qua sự nghiệt ngã của đời sống. Chỉ cần không nhụt chí, vẫn giữ được tinh thần lạc quan cởi mở, thì ta có thể trèo lên khỏi vực thẳm. Thái độ tích cực chính là dòng suối mát lành và ánh sáng hi vọng.” (Trích Hạt giống tâm hồn, NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, 2014, tr 136)
Em nghĩ rằng câu chuyện trên rất ý nghĩa và lấy cảm hứng từ sự kiện lịch sử thật của nước Đức. Dù trải qua sự tàn phá sau Thế chiến thứ hai, người Đức vẫn không chìm trong nỗi buồn và hy vọng đã giúp họ xây dựng lại đất nước từ đống hoang tàn. Việc giữ một bông hoa trong ngục tối không chỉ là biểu tượng cho sự sống mà còn là niềm tin vào cuộc sống tươi đẹp. Thái độ tích cực và lòng lạc quan giúp con người vượt qua khó khăn và tìm thấy ánh sáng hy vọng.
Đề 2:
Ngạn ngữ có câu: “Cuộc đời ngắn ngủi không cho phép ta ước vọng quá nhiều”. Thế nhưng nhà văn Nga Prisvin lại cho rằng: “Phải ước mơ nhiều hơn nữa, ước mơ tha thiết hơn nữa để biến tương lai thành hiện tại”.
Em đồng ý với quan điểm của nhà văn Prisvin. Dù cuộc đời ngắn ngủi, việc ước mơ và mong muốn không chỉ là việc của hiện tại mà còn là cánh cửa để biến tương lai thành hiện thực. Bằng việc ước mơ, con người có khả năng thay đổi cuộc sống của mình và tạo nên những điều tuyệt vời. Một lòng ước mơ tha thiết và kiên trì trong việc đạt được mục tiêu sẽ giúp chúng ta đối mặt với những thách thức và vượt qua khó khăn.
Đề 3:
“Nhưng xem kìa! Sau trận mưa vùi dập và những cơn gió xoáy dữ tợn suốt một đêm dài, vẫn còn một chiếc lá thường xuân dựa trên bức tường gạch. Đấy là chiếc lá cuối cùng. Vẫn còn có màu xanh thẫm gần cuống, nhưng với phần rìa te tua pha màu vàng của sự tàn tạ, những chiếc lá vẫn dũng cảm bám vào cái cành cao dăm bảy mét cách mặt đất.” (Trích Chiếc lá cuối cùng, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Từ đoạn văn trên, chúng ta học được rằng chiếc lá cuối cùng vẫn giữ lấy màu xanh thẫm và dũng cảm bám vào cành cao dù đã trải qua cơn mưa và gió dữ. Điều này cho ta thấy sự kiên nhẫn và bền bỉ của sự sống. Con người cũng cần học từ chiếc lá này để không bỏ cuộc giữa cuộc sống đầy khó khăn và thử thách. Sự dũng cảm và kiên nhẫn sẽ giúp ta vượt qua những thời khắc khó khăn và tiếp tục vươn lên.
