Truyện tự sự không thể thiếu những nhân vật, họ là trung tâm của câu chuyện, mang lại sự sống động cho các tình tiết diễn ra. Cùng nhau tìm hiểu về các loại nhân vật phổ biến trong văn học.
Contents
Nhân vật chức năng (nhân vật mặt nạ)
Nhân vật chức năng thường không được miêu tả nội tâm, họ có những phẩm chất cố định và không thay đổi suốt câu chuyện. Nhân vật này thường xuất hiện để thực hiện một số chức năng, một vai trò nhất định. Loại nhân vật này phổ biến trong văn học dân gian, ví dụ như ông Bụt trong truyện cổ tích có nhiệm vụ thực hiện các phép màu và thử thách con người.
Nhân vật loại hình
Nhân vật loại hình thể hiện tập trung các phẩm chất xã hội hoặc đạo đức của một loại người nhất định tại một thời điểm. Đây thường là những nhân vật được coi là điển hình cho một loại tính cách. Ví dụ như Lão Am (Cái sân gạch – Đào Vũ) và Tuy Kiền (Tầm nhìn xa – Nguyễn Khải) đại diện cho những người nông dân nặng đầu óc tư hữu. Ngoài ra, Chí Phèo là một ví dụ cho những người bị tha hoá bởi hoàn cảnh khách quan.
Nhân vật tính cách
Nhân vật tính cách là những cá nhân có đặc điểm nổi bật và mang tính cá nhân. Các yếu tố tâm lý và khí chất đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc của nhân vật này. Nhân vật tính cách thường gặp những mâu thuẫn nội tại, những nghịch lý và những chuyển hóa. Ví dụ như Hộ (Đời thừa – Nam Cao) trải qua cuộc sống đầy bi kịch giữa sự khao khát sáng tạo và cám dỗ nghèo khó. Chí Phèo, chị Dậu (Tắt đèn), chị Đào (Mùa lạc) cũng là những nhân vật tính cách đặc biệt.
Nhân vật tư tưởng
Nhân vật tư tưởng không chỉ tập trung vào cá tính hay phẩm chất của nhân vật, mà họ thể hiện một tư tưởng, một ý thức cụ thể. Có thể đó là ý thức đáng chú ý trong đời sống xã hội. Ví dụ như Độ (Đôi mắt – Nam Cao) thể hiện quan niệm về cách sống và trách nhiệm của nhà văn. Người hoạ sĩ trong truyện “Bức tranh” của Nguyễn Minh Châu cũng là một nhân vật tư tưởng, khẳng định phẩm chất tự biết xấu hổ, biết sám hối và tự phán xét.
Ngoài ra, chúng ta không nên lẫn lộn ba loại nhân vật loại hình, tính cách và chức năng. Tuy nhiên, xây dựng những tính cách điển hình vừa có cá tính vừa có ý nghĩa loại hình là đặc điểm của chủ nghĩa hiện thực.
Tạm kết:
Trên đây chỉ là một số loại nhân vật thường gặp, không phải tất cả. Các loại nhân vật này có thể tồn tại song song trong một nền văn học. Một nhân vật có thể mang đặc điểm của nhiều loại nhân vật khác nhau. Chúng tạo nên sự phong phú trong hệ thống nhân vật nói riêng và văn học nói chung.