Soạn bài: Câu cầu khiến ngắn nhất

Hình thức và chức năng của câu cầu khiến

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về câu cầu khiến, một hình thức ngắn gọn mà chúng ta thường sử dụng hàng ngày. Bài viết sẽ chỉ ra những đặc điểm quan trọng của câu cầu khiến và cách chúng được sử dụng.

Đặc điểm hình thức và chức năng

Trong những đoạn trích được trích dẫn, chúng ta có thể nhận ra các câu cầu khiến sau đây:

• “Thôi đừng lo lắng. Cứ về đi.”
• “Đi thôi con.”

Các từ “đừng,” “đi,” và “thôi” đã cho chúng ta biết rằng đây chính là câu cầu khiến. Trong các đoạn trích trên, câu cầu khiến được sử dụng để:

• Khuyên bảo: “Thôi đừng lo lắng.”
• Yêu cầu: “Cứ về đi” và “Đi thôi con.”

Cách đọc câu “Mở cửa” cũng có sự khác biệt trong đoạn a và b. Trong đoạn trích (b), câu “Mở cửa!” được sử dụng để đề nghị hoặc ra lệnh, khác với câu “Mở cửa.” trong đoạn trích (a) được sử dụng để trả lời câu hỏi.

Luyện tập

Trong phần này, chúng ta sẽ thực hành những câu cầu khiến và thay đổi chủ ngữ của chúng.

• Như câu ví dụ trong sách giáo trình, các câu sau đây là câu cầu khiến:

  a) Có từ “hãy”
  b) Có từ “đi”
  c) Có từ “đừng”

• Các chủ ngữ của các câu trên:

  a) vắng chủ ngữ
  b) ông giáo
  c) chúng ta

• Thay đổi chủ ngữ của các câu:

  a) Thêm chủ ngữ: “Con hãy lấy gạo làm bánh để lễ Tiên Vương.”
  → Nội dung câu không thay đổi, nhưng người nghe được nhắc đến cụ thể hơn.

  b) Bớt chủ ngữ: “Hút trước đi.”
  → Nội dung câu cầu khiến mạnh mẽ hơn, cách diễn đạt mất lịch sự hơn.

  c) Thay đổi chủ ngữ: “Nay các anh đừng làm gì nữa.”
  → Nội dung của câu thay đổi, không còn người nói ở chủ ngữ.

• Các câu cầu khiến trong phần này:

  a. “Thôi, im cái điệu mưa dầm sùi sụt ấy đi.”
  b. “Các em đừng khóc.”
  c. “Đưa tay cho tôi mau! Cầm lấy tay tôi này!”

Nhận xét về hình thức biểu hiện ý nghĩa cầu khiến

• Câu a có từ ngữ cầu khiến “đi,” và vắng chủ ngữ.
• Câu b có từ ngữ cầu khiến “đừng,” và có chủ ngữ với ngôi thứ hai số nhiều.
• Câu c không có từ ngữ cầu khiến, chỉ có ngữ điệu cầu khiến và vắng chủ ngữ.

Trong những tình huống khẩn cấp, câu cầu khiến phải ngắn gọn, và chủ ngữ thường vắng mặt.

So sánh

Trong bài viết này, chúng ta đã so sánh hai câu:

• Câu a không có chủ ngữ, trong khi câu b có chủ ngữ với ngôi thứ hai số ít.
• Nhờ có chủ ngữ, câu b ý cầu khiến nhẹ hơn và thể hiện rõ hơn tình cảm của người nói đối với người nghe.

Điều đặc biệt về câu cầu khiến trong truyện “Con Dế Mèn”

Trong truyện “Con Dế Mèn,” Dế Choắt nói với Dế Mèn nhằm mục đích cầu khiến: Dế Choắt muốn Dế Mèn đào từ nhà của mình sang nhà của Dế Mèn. Tuy nhiên, Dế Choắt không sử dụng những câu cầu khiến mạnh, chỉ sử dụng những câu cầu khiến nhẹ vì Dế Choắt có vị thế yếu hơn, coi mình là người yếu đuối so với Dế Mèn.

Tổng kết

Trong bài viết này, chúng ta đã tìm hiểu về câu cầu khiến, một phương thức diễn đạt ngắn gọn mà chúng ta thường gặp trong cuộc sống hàng ngày. Chúng ta đã nắm được những đặc điểm cơ bản của câu cầu khiến và cách chúng được sử dụng. Hy vọng rằng bài viết đã giúp bạn hiểu thêm về câu cầu khiến và sẽ giúp bạn sử dụng chúng một cách linh hoạt và hiệu quả hơn.