Điệp ngữ là một trong những yếu tố quan trọng giúp tạo nên sức hấp dẫn trong văn thơ và văn thường. Bằng cách sử dụng các từ ngữ lặp lại, nó giúp tăng cường hiệu ứng nhấn mạnh, liệt kê và khẳng định ý nghĩa của một sự vật, sự việc hay một ý kiến.
Nhấn Mạnh
Khi sử dụng điệp ngữ, chúng ta có thể nhấn mạnh vào một sự vật hoặc sự việc cụ thể, hoặc nhắc lại một ý tưởng để tăng cường tâm tư, tình cảm hoặc nỗi lòng của nhân vật trong câu chuyện.
Ví dụ, trong bài thơ “Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, Một bếp lửa ấp iu nồng đượm, Cháu thương bà biết mấy nắng mưa!” (Bếp lửa – Bằng Việt), sự lặp lại của từ “Một bếp lửa” ở đầu mỗi câu thơ tạo hiệu ứng nhấn mạnh hình ảnh của bếp lửa trong tâm trí của người cháu. Điều này thể hiện tình cảm sâu sắc và nhớ nhung đối với “bếp” và bà thân yêu.
Liệt Kê
Điệp ngữ cũng có tác dụng liệt kê các sự vật hoặc sự việc, giúp làm rõ ý nghĩa và tính chất của chúng.
Ví dụ, trong bài thơ “Hạt gạo làng ta, Có vị phù sa, Của sông Kinh Thầy, Có hương sen thơm, Trong hồ nước đầy, Có lời mẹ hát, Có bão tháng bẩy, Có mưa tháng ba” (Hạt gạo làng ta – Trần Đăng Khoa), từ “Có” được lặp lại 5 lần để liệt kê các yếu tố như vị phù sa, hương sen, lời mẹ hát, bão tháng bẩy và mưa tháng ba. Từ đó, chúng ta cảm nhận được sự vất vả và nỗ lực của người nông dân khi sản xuất lương thực để cung cấp cho xã hội.
Khẳng Định
Các từ ngữ lặp lại trong điệp ngữ còn tạo hiệu ứng khẳng định một điều tất yếu và niềm tin của tác giả vào việc sự việc đó sẽ xảy ra.
Ví dụ, trong bài tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh, ông viết: “Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phía Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập”. (Tuyên ngôn độc lập – Hồ Chí Minh). Sự lặp lại của cụm từ “Dân tộc đó phải” hai lần tạo hiệu ứng khẳng định mạnh mẽ tính chắc chắn và tất yếu của việc dân tộc kiên cường và bất khuất phải được độc lập.
Kết Luận
Từ những ví dụ trên, ta có thể thấy rõ tác dụng của điệp ngữ trong văn thơ và văn thường. Nó giúp thể hiện tâm tư, tình cảm của nhân vật, làm rõ ý nghĩa và tính chất của các sự vật, sự việc, cũng như tạo sự khẳng định mạnh mẽ. Với điệp ngữ, văn bản trở nên sống động và hấp dẫn hơn, tạo nên sự tương tác và ảnh hưởng đến độc giả.
