“Một truyện ngắn hay vừa là chứng tích của một thời, vừa là hiện thân của một chân lí giản dị của mọi thời” – như Nguyễn Kiên đã phát biểu. Truyện ngắn “Chí Phèo” của Nam Cao đã chứng minh và làm rõ ý kiến này. Qua tác phẩm này, Nam Cao thấy được sự hoan nghênh từ đời sau, giống như “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ. Vậy tại sao các tác phẩm này lại nhận được sự hoan nghênh? Hãy khám phá trong bài viết này.
Contents
Giải thích
Nhận định về truyện ngắn hay:
- Là chứng tích của một thời: phản ánh chân thực hiện thực thời đại, đặt ra những vấn đề quan trọng, bức thiết của cuộc sống, con người đương thời.
- Là hiện thân của một chân lí giản dị của mọi thời: tác phẩm đặt ra, chạm tới được những chân lí giản dị – những vấn đề bình dị nhưng đúng đắn, là cốt lõi, bản chất, mang tính quy luật phổ quát, lâu dài của nhân sinh.
Truyện ngắn hay là sự hài hòa hai giá trị: vừa soi bóng thời đại, ghi dấu những vấn đề lớn, cốt lõi của thời đại – vừa có ý nghĩa lâu dài, chạm đến những chân lí bình thường, phổ quát, muôn đời.
Bình luận
Đây là một nhận định đúng, sâu sắc và yêu cầu tất yếu đối với một tác phẩm giá trị và sức sống lâu dài.
Đặc trưng của truyện ngắn là khám phá, miêu tả, soi bóng thời đại mà nó ra đời: hiện thực cuộc sống, đời sống con người, đặt ra các vấn đề nhân sinh phong phú, phức tạp.
Truyện ngắn có dung lượng ngắn, tập trung vào một tình huống đặc biệt trong đời sống, với số lượng nhân vật, tình tiết, chi tiết không nhiều. Từ đó, tác giả lồng ghép những thông điệp tư tưởng, tình cảm của mình.
Truyện ngắn hay phải kết hợp hai giá trị:
- Là chứng tích của một thời: phản ánh bức tranh sâu rộng về hiện thực thời đại, xây dựng chân dung nhân vật sống động, điển hình, đặc biệt là nhân vật Chí Phèo.
- Là hiện thân của một chân lí giản dị của mọi thời: tác phẩm chạm đến chiều sâu của hiện thực và đặt ra một hoặc nhiều vấn đề tuy giản dị, bình thường nhưng có tính quy luật, chân lí phổ quát muôn đời.
Giá trị và sức sống của tác phẩm chỉ có thể đạt được khi nó có chất lượng nghệ thuật cao: với dung lượng ngắn, tình huống độc đáo, số lượng nhân vật không nhiều nhưng có khả năng khái quát, điển hình.
Chứng minh qua tác phẩm Chí Phèo (Nam Cao)
Phân tích truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao
Trong phần này, hãy sáng tỏ nhận định qua các dẫn chứng cụ thể từ tác phẩm. Nêu rõ điểm đặc biệt của hai truyện ngắn được đề cập trong đề bài.
Tác phẩm Chí Phèo là chứng tích của một thời:
- Qua câu chuyện về làng Vũ Đại, Nam Cao vẽ lên bức tranh chân thực về nông thôn Việt Nam nghèo đói, xơ xác, mâu thuẫn giai cấp.
- Truyện xây dựng nhân vật Chí Phèo vừa sống động, vừa tiêu biểu, điển hình, đặc biệt là nhân vật Chí Phèo – hiện tượng khái quát, có tính quy luật cho tình trạng tha hóa bi thảm của người nông dân và con người trong xã hội đương thời.
- Từ đó, Nam Cao truyền tải thông điệp về lòng nhân đạo sâu sắc của thời đại, lòng tin vào sức mạnh cảm hóa, thức tỉnh của nhân tình trong một xã hội bạo tàn, vô nhân đạo.
Tác phẩm cũng hiện thân của một chân lí giản dị của mọi thời:
- Trong truyện Chí Phèo, Nam Cao phản ánh bi kịch tha hóa và bị cự tuyệt quyền làm người của con người. Câu chuyện đặc biệt nhấn mạnh rằng bi kịch khủng khiếp nhất không chỉ là bị bần cùng hóa, đối mặt với đói nghèo và bất công, mà là sự tha hóa, bị hủy hoại nhân hình và nhân tính đến mức trở thành kẻ lưu manh, con quỷ dữ. Đây là bi kịch không chỉ của một thời mà còn của muôn đời.
- Tuy nhiên, Nam Cao cũng tin rằng nhân tính của con người không dễ bị hủy diệt. Bản tính hiền lành và khát vọng hướng thiện sẽ thức tỉnh và bất diệt khi gặp nhân tình. Sự quan tâm, chăm sóc và yêu thương mộc mạc, chân thành sẽ có sức mạnh cảm hóa, thức tỉnh để phần người hồi sinh.
Liên hệ với “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ
Phân tích “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ
- Tác phẩm này phản ánh chân thực hiện thực thời đại, bối cảnh xã hội thế kỉ XV, nhưng thực chất là muốn phơi bày hiện thực xã hội đầu thế kỉ XVI với nhiều bất công ngang trái.
- Tác phẩm lên án những kẻ ác lộng hành, được hưởng an nhàn, sung sướng, và tố cáo mạnh mẽ hiện thực xã hội đầy bất ổn.
- Tác giả đề cao phẩm chất người quân tử thông qua hình tượng Ngô Tử Văn.
- Tác phẩm cũng thể hiện sâu sắc tinh thần tự hào dân tộc, khi nhân vật Viên Bách hộ họ Thôi chịu thất bại và nhục nhã trước đất Việt.
- Câu chuyện kết thúc với thắng lợi của Ngô Tử Văn, thể hiện tinh thần dân tộc thắng gian tà, tinh thần chính nghĩa vượt lên trước ngoại xâm.
⇒ Tác phẩm Chí Phèo đã đặt ra và chạm đến những chân lí giản dị, những vấn đề bình dị nhưng đúng đắn, là cốt lõi, bản chất, mang tính quy luật phổ quát và lâu dài của nhân sinh.
Bàn bạc, mở rộng vấn đề
Trong truyện ngắn Chí Phèo, Nam Cao đã tạo ra một tác phẩm tuyệt vời, với một cốt truyện hấp dẫn và nhân vật sống động. Tuy nhiên, ngoài ý nghĩa nội dung tư tưởng, truyện ngắn cũng đòi hỏi yêu cầu về nghệ thuật.
Đối với người sáng tác, họ phải có hiểu biết sâu sắc và trăn trở về những vấn đề thiết cốt nhất của thời đại để tác phẩm thực sự là chứng tích của một thời. Đồng thời, họ cần khám phá những vấn đề bản chất, chân lí của nhân sinh để tác phẩm có ý nghĩa và sức sống lâu dài, vượt tầm thời đại.
Đối với người đọc, việc tiếp nhận và trân trọng giá trị của những tác phẩm hay giúp ta hiểu sâu rộng hơn về cuộc sống và con người trong một thời. Chúng ta cần thấy được ý nghĩa của tác phẩm với muôn đời và muôn người, trong đó có chúng ta và thời đại hiện tại.
Truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao không chỉ là một tác phẩm văn học hay, mà còn là chứng minh cho giá trị nhân đạo và hiện thực trong văn học.
