Trong sách Ngữ văn 10 Cánh Diều tập 1, trang 28, có một trích đoạn nhỏ từ sử thi nổi tiếng Ấn Độ có tựa đề “Ra-ma buộc tội”. Sử thi này ra đời vào thế kỷ III trước Công nguyên và đã trải qua nhiều phiên bản bổ sung, chỉnh sửa của các nhà thơ, nhà văn và nhà thần học. Vào cuối cùng, nó đã được hoàn thiện bởi đạo sĩ Van-mi-ki.
Sử thi “Ra-ma-ya-na” bao gồm 24.000 câu thơ đôi kể về cuộc đời và những chiến công của hoàng tử Ra-ma. Truyện được chia thành 7 khúc ca, mỗi khúc ca đều mô tả một phần trong cuộc đời và những cuộc phiêu lưu của Ra-ma. Đoạn “Ra-ma buộc tội” thuộc về khúc thứ 6, chương 79 trong sử thi này.
Trích đoạn này được chia thành hai phần. Phần đầu tiên diễn tả lời buộc tội của Ra-ma và phần còn lại là lời đáp và hành động của nàng Xi-ta đối với Ra-ma.
Khi vợ chồng Ra-ma và Xi-ta gặp nhau, không có sự hân hoan và hạnh phúc như được lư truyền. Ngược lại, bầu không khí trở nên nặng nề và trang nghiêm như phiên tòa phán xử. Xi-ta đứng trước mọi người giống như một bị cáo đang chờ xét xử, trong khi Ra-ma ngự trên ngôi như một vị thủ lĩnh, người có quyền kết án.
Ra-ma ở đây đóng vai trò là một người chồng, một người anh hùng và một đức vua. Anh phải giữ trọn vẹn bổn phận của người chồng, nhưng cũng phải duy trì bổn phận của một đức vua và một người anh hùng.
Ra-ma lạnh lùng và nghi ngờ vợ mình đã không giữ được trinh tiết và phẩm hạnh trong thời gian bị bắt cóc bởi quỷ vương Ra-va-na. Mặc dù Xi-ta cố gắng giải thích, nhưng Ra-ma vẫn không phe phẩy. Điều này khiến Xi-ta đau đớn đến nghẹt thở, muốn biến mất khỏi ánh mắt của mọi người và tự chôn nhục bản thân.
Xi-ta đã thay đổi cách xưng hô với Ra-ma từ thân mật thành xa cách, một cách để bày tỏ lòng khiêm nhường trước chồng. Trước khi bước vào ngọn lửa, Xi-ta cầu xin thần lửa A-nhi chứng minh sự trong sạch và lòng trung trinh của mình.
Xi-ta bước vào ngọn lửa một cách bình thản và gửi lời cầu nguyện sâu sắc cho thần lửa A-nhi. Điều này tạo điểm sáng chói lọi trong tính cách của Xi-ta, thể hiện tính bi hùng và vĩ đại của sử thi này. Cuối cùng, do lòng trung trinh của Xi-ta, thần lửa A-nhi đã không thiêu đốt nàng. Thay vào đó, cơ thể nàng tỏa sáng như đóa sen và phát ra hương thơm thơm ngát.
Thông qua hai nhân vật Ra-ma và Xi-ta, ta thấy rõ quan niệm của người Ấn Độ cổ đại về mẫu anh hùng lí tưởng và mẫu người phụ nữ lí tưởng. Một người anh hùng được xây dựng không chỉ với vẻ đẹp bề ngoài mà còn với tài năng, đức hạnh và lòng dũng cảm. Trong khi đó, một người phụ nữ lí tưởng được đánh giá dựa trên phẩm chất nhân cách và khả năng chịu đựng trong mối quan hệ xã hội.
Tuy nhiên, trong cuộc sống ngày nay, quan niệm này không còn phù hợp hơn. Chúng ta có những tiêu chuẩn riêng và không yêu cầu quá nhiều về ngoại hình mà tập trung vào hành động và đạo đức của mỗi người.
Trong tổng quan, nhân vật anh hùng trong sử thi và nhân vật trong thần thoại khác biệt nhau về hình dáng, hành động và khả năng phi thường. Nhân vật trong thần thoại có khả năng biến hóa và hành động không có thật, trong khi nhân vật anh hùng trong sử thi thường mang tính nhân văn và thể hiện lòng dũng cảm trong chiến đấu vì cộng đồng.
