Văn bản: Khái niệm và đặc điểm cơ bản

Văn bản là một sản phẩm của hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. Nó có đặc điểm cơ bản sau:

Tập trung vào một chủ đề

Mỗi văn bản tập trung thể hiện một chủ đề và triển khai chủ đề đó một cách trọn vẹn.

Có sự liên kết chặt chẽ

Các câu trong văn bản có sự liên kết chặt chẽ. Đồng thời, cả văn bản được xây dựng theo một kết cấu mạch lạc.

Biểu hiện tính hoàn chính về nội dung

Mỗi văn bản có dấu hiệu biểu hiện tính hoàn chính về nội dung. Thường, văn bản sẽ mở đầu bằng một nhan đề và kết thúc bằng hình thức thích hợp với từng loại văn bản.

Mục đích giao tiếp nhất định

Mỗi văn bản nhằm thực hiện một (hoặc một số) mục đích giao tiếp nhất định.

So sánh các văn bản 1, 2 với văn bản 3 (ở mục I) về các phương diện sau:

1. Vấn đề đề cập: Văn bản 1 và 2 đề cập đến các vấn đề văn học, trong khi văn bản 3 đề cập đến vấn đề chính trị.
2. Thuộc lĩnh vực: Văn bản 1 và 2 thuộc lĩnh vực văn học, trong khi văn bản 3 thuộc lĩnh vực chính trị.
3. Từ ngữ sử dụng: Văn bản 1 và 2 sử dụng từ ngữ thông thường trong cuộc sống, còn văn bản 3 sử dụng từ ngữ thuộc lĩnh vực chính trị.
4. Cách thể hiện nội dung: Văn bản 1 và 2 thể hiện nội dung thông qua hình ảnh, trong khi văn bản 3 trực tiếp bằng lí lẽ và lập luận.

So sánh các văn bản 2, 3 (ở mục I) với một bài học trong sách giáo khoa và một đơn xin nghỉ học.

1. Phạm vi sử dụng: Văn bản 2 và 3 được sử dụng trong hoạt động giao tiếp xã hội, trong khi một bài học trong sách giáo khoa và một đơn xin nghỉ học được sử dụng trong hoạt động học tập và hành chính.
2. Mục đích giao tiếp: Văn bản 2 và 3 có mục đích giao tiếp cơ bản là truyền đạt thông tin và ý kiến. Trong khi đó, một bài học trong sách giáo khoa có mục đích giao tiếp là truyền đạt kiến thức và một đơn xin nghỉ học có mục đích giao tiếp là yêu cầu hoặc thông báo.
3. Từ ngữ sử dụng: Văn bản 2 và 3 sử dụng từ ngữ thông thường trong cuộc sống, còn một bài học trong sách giáo khoa và một đơn xin nghỉ học sử dụng từ ngữ chuyên ngành và hành chính.
4. Cách kết cấu và trình bày: Văn bản 2 và 3 có cấu trúc tổ chức giống nhau, với một đầu đề và một kết thúc thích hợp với từng loại văn bản. Trong khi đó, một bài học trong sách giáo khoa và một đơn xin nghỉ học có cấu trúc và trình bày riêng theo yêu cầu của từng loại văn bản.

Kết luận:
Với các phân biệt trên, ta có thể rút ra nhận xét về những phương diện sau:

a) Phạm vi sử dụng của mỗi loại văn bản trong hoạt động giao tiếp xã hội khác nhau.

b) Mục đích giao tiếp cơ bản của mỗi loại văn bản đáp ứng nhu cầu khác nhau của người sử dụng.

c) Lớp từ ngữ riêng được sử dụng trong mỗi loại văn bản, phù hợp với lĩnh vực và mục đích giao tiếp.

d) Cách kết cấu và trình bày ở mỗi loại văn bản tuân thủ theo quy tắc và yêu cầu của từng lĩnh vực và mục đích sử dụng.